پرسش:
کارآیی قرآن در زندگی دنیایی انسان چیست؟ الان چه تاثیری دارد؟ چه تاثیری باید داشته باشد؟
پاسخ:
هر هدایت و هر انحرافی، با «کلام» آغاز میشود؛ حقایق با کلام تبیین میگردند و گمراهیها نیز با کلام توجیه میگردند! و قرآن مجید، «کلام الله» است.
قرآن مجید، برای اصلاح زندگی در همین دنیا نازل شده است و البته به سوی مقصدی والا (معاد)، هدایت مینماید.
بدیهی است که به پرسشهای کلّی این چنینی، نمیشود پاسخ لازم را ایفاد نمود!
این پرسش مثل این است که بپرسید: «کارآیی شناخت و اعتقاد به توحید و معاد چیست؟!» – «کارآیی عقل و علم چیست؟!» – «کارآیی قوانین [حقوق و احکام] چیست؟!» – «کارآیی انسانشناسی، جامعهشناسی، اخلاق شناسی، رفتار شناسی، دوست و دشمن شناسی چیست؟!» – کارآیی برخورداری از یک نقشۀ راه کامل و جامع و روشن چیست و …؟!»؛ چرا که قرآن مجید، مجموعۀ تمامی این معارف و علوم میباشد.
*- تا اینجا، فقط به برخی از مباحث شناختی، آن هم فقط با ذکر عناوین اشاره شد که در بارۀ هر کدام میتوان کتابها نوشت؛ و البته فراموش نشود که «شناخت»، پایه، ریشه و اساس هر نوع موضعگیری، حرکت و عملی میباشد، لذا امروزه «جنگ شناختی» به مراتب بیشتر و شدیدتر از جنگهای نظامی و اقتصادی فراگیر شده است.
اما، پس از ابعاد نظری، ابعاد عملی مطرح میشود. میپرسید: به حکم عقل، علم و وحی، خدا را شناختم، معاد را شناختم، باور هم نمودم، خب حالا باید چه کنم؟! – در آیاتی به من فرموده که زمین و آسمان را مورد نظر، مطالعه، توجه و دقت قرار دهم؛ اما مقصود چیست؟ آیا صرفاً افزایش علوم طبیعی میباشد، یا باید مطالعۀ آنها مرا با حقایق نظام هستی، خلقت و ربوبیّت، علم و حکمت و قدرت الهی و بالاخره مقصد و قیامت آشنا سازد و پس از این آشنایی، نقشه راه بدهد؟ – کارآیی قوانین (احکام) فردی و اجتماعی، عبادی، عملی در ابعاد گوناگون اقتصادی، فرهنگی، تعاملات اجتماعی، ازدواج، طلاق، خانواده و خویشان، جنگ، صلح و …، چیست و به چه کار ما میآید؟ – آیا اگر چارچوب قوانین الهی را نشناسیم، یا قبول و رعایت نکنیم، بیقانون میمانیم و هر کسی میتواند هر کاری که دلش میخواهد و میتواند، در راه رفاه و لذت شخصی خودش [اومانیسم] انجام دهد، یا الزاماً مجبوریم قوانینی را که دیگران (صاحبان زر و زور) وضع نمودهاند بپذیریم و اطاعت نماییم؟!
تمامی انسانها، ولایتپذیرند کسی را برای سرپرستی برمی گزینند و از امام یا امامانی (پیشوایان و الگوهایی) تبعیت مینمایند؛ اما ولایت حق و ولایت باطل کدامین هستند؟!
در بارۀ قرآن کریم و کارآییهایش در هر زمان فرمود:
«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ …» (البقره، 185)
– [این است] ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده، قرآنی که سراسرش هدایتگر مردم است و دارای دلایلی روشن و آشکار از هدایت میباشد، و مایه جدایی [حق از باطل] است… .
و فرمود:
«لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (الأنبیاء، 10)
– ما بر شما كتابی نازل كرديم كه یاد شما (معرفی انسان و وسيله تذكر و بيداری) شما در آنست، آيا انديشه نمیكنيد؟
و فرمود:
«كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ» (البقره، 242)
– بدين گونه خداوند آيات خود را براى شما بيان مىكند باشد كه بينديشيد.
و فرمود:
«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ …» (الحدید، 25)
– ما رسولان خود را با دلائل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب (آسمانی) و ميزان (شناسائی حق و قوانين عادلانه) نازل كرديم، تا مردم قيام به عدالت كنند … .
●- اگر انسان نشناسد که از کجا آمده، در کجا هست، به کجا میرود و از کدام راه باید برود که سالم و موفق به مقصد برسد، چگونه میتواند در مسیر رشد و کمال قدم بردارد؟!
●- اگر انسان نشناسد که خودش و دیگران از چه حقوقی برخوردارند و در زندگی اجتماعی و تعامل با دیگران، اعم از انسانها و طبیعت و …، چه باید بکند؛ چگونه میتواند عدالت را رعایت کند و از ظلم بپرهیزد و با آن مقابله نماید؟!
●- اگر انسان فرق بین حق و باطل را نداند و دوست و دشمن را تشخیص ندهد و نداند در برابر هر کدام، چه مواضعی باید اتخاذ نماید و چه کند، چگونه میتواند خود و جامعه را از مهلکهها نجات دهد؟!
*- حال چه کسی جز خداوند خالق، مالک و ربّ، میتواند انسان را از این علوم آگاه سازد و به راه رشد، کمال و سعادت دنیوی و اخروی هدایت نماید؟!
امیرالمؤمنین علیه السلام:
«وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ» (نهج البلاغه خطبه 176)
– بدانید که این قرآن پندآموزی است که خیانت نمیکند؛ وهدایتگری است که گمراه نمیسازد؛ وسخن گویی است که دروغ نمیگوید.
«مَنِ اتَّخَذَ قَولَ اللهَ دَلیلًا، هُدِیَ اِلَی الَّتی هِیَ اَقوَم» (نهج البلاغه خطبه 147)
– هر کس که سخن خدا را راهنمای خود بگیرد، به استوارترین راهها هدایت میشود.
●- بنابراین، قرآن مجید، کلام وحی، کتاب معرفت (شناخت)، کتاب قانون (احکام)، نقشۀ راه، کتاب هدایت انسان و جامعه به سوی رشد، کمال و سعادت میباشد؛ و البته بدیهی است که تا کسی قرآن کریم را با تأمل، تفکر، تعقل و بصیرت در آیاتش مطالعه ننماید، هرگز نمیتواند به ضرورت و کارآییهای آن پیببرد و مانند هر کتاب ناخواندۀ دیگری، در کتابخانه و … قرار میگیرد.
مشارکت و همافزایی – لطفاً این پرسش و پاسخ را در راستای «جهاد تبیین»، برای دوستان به اشتراک بگذارید؛ متشکر.
