پرسش:
آیا در معاد (بهشت یا جهنم)، جسم مادی داریم و همین جسم دنیوی میباشد؟ آیات قرآنی مبنی بر معاد جسمانی را بیان نمایید.
پاسخ:
آدمی در دنیا، متشکل از جسم، شکل و روح میباشد. پس از مرگ، جسم مادی او در خاک میپوسد، اما روح باقیست، جسم برزخی (مثالی) به او داده میشود که همین شکل را دارد؛ اما در قیامت، همین جسم دنیویاش به او برمی گردد، منتهی با ویژگیهایی متناسب با حیات ابدی در آن عالَم.
به عنوان مثال: دیگر آن جسم از نطفه پدید نمیآید – از رَحِمِ مادر زاییده نمیشود – رشد از کودکی تا پیری ندارد – برای بقا، نیازی به تنفس اکسیژن مادی و خودرن و آشامیدن، هضم، دفع و خونسازی ندارد – زنان باردار نمیشوند – کسی بیمار نمیشود که نیازی به مداوا با دارو یا عمل جراحی داشته باشد …؛ لذا مرگ نیز به آنان راه ندارد؛ خواه اهل بهشت باشند، یا دوزخ!
پس، وقتی گفته میشود: «جسم مادی»، مقصود ترکیبات عالَم ماده در طبیعت دنیا نمیباشد و اساساً افزودن واژۀ «مادی» در پسوند «جسم» درست به نظر نمیرسد؛ بلکه مقصود از «جسم»، همین «بدن» میباشد که در آخرت نیز واقعیت خارجی و عینی دارد. اعضا دارد، دست و پا دارد، میبیند، میشوند، میخورد، میپوشد، از نعمات بهشتی بهره و لذت میبرد و یا در جهنم به غُل و زنجیر کشیده میشود، عذاب میبیند، تشنه و گرسنه میشود، میسوزد، اما نمیمیرد.
بدیهی است که حتی اشاره به تمامی آیات قرآن مجید، دال بر برخورداری انسان از جسم و آن هم همین جسم دنیوی در آخرت، در این مختصر نمیگنجد، لذا به بیان چند آیه بسنده میشود:
فراخوان – حشر ارواح با بدنشان
1- «أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ» (العادیات، 9)
– آیا نمىداند كه آنچه در گورهاست (زنده و) بيرون آورده میشوند.
2- «وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ * وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ» (الأنفطار، 3 و 4)
– و آنگاه كه درياها از جا بركنده گردند * و آنگاه كه گورها زير و زبر شوند.
3- «وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ» (الحجّ، 7)
– و [هم] آنكه رستاخيز آمدنى است [و] شكى در آن نيست و در حقيقت خداست كه كسانى را كه در گورهايند برمى انگيزد.
●- دقت شود که آن چه در گورها قرار داده میشوند، اجساد هستند و نه ارواح! پس، سخن از بیرون آوردن اجساد و دوباره زنده کردن آنها میباشد. اما میدانیم که اجساد در گورها میپوسند؛ لذا این پرسش مطرح میشود که «آیا اجساد دیگری خلق میشوند» یا «همین اجزای پوسیده، دوباره جمع میشوند و بدن همان بدن دنیوی میباشد!»
4- «وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا * قُلْ كُونُوا حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا» (الإسراء، 49، 50)
– و (ناباوران) گفتند آيا وقتى استخوان و خاك شديم [باز] به آفرينشى جديد برانگيخته مىشويم؟! * بگو سنگ (شده) باشيد يا آهن (برانگیخته میشوید).
5- «أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ * بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ» (القیامة، 3 و 4)
– آيا انسان مىپندارد كه هرگز استخوانهاى او را جمع نخواهيم كرد * آرى قادريم كه حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب سازیم.
6- «خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُنْتَشِرٌ» (القمر، 7)
– در حالى كه ديدگان خود را فروهشتهاند چون ملخهاى پراكنده از گورها[ى خود] برمى آيند.
لذتهای جسمانی در بهشت
در زندگی دنیوی، لذّتهایی برای روح است و لذّتهایی برای جسم؛ با این تفاوت که گاهی لذتهای معنوی، موجب اذیت جسم میشوند و گاهی لذتهای جسمی موجب آزار روح میگردند! به عنوان مثال: کسب علم، مستلزم زحمت بدن است – روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان و بیداری ساعاتی از شب برای عبادت، و یا صله ارحام و …، همه مغایر با راحت و لذّت جسم میباشند و متقابلاً پیروی از مشتهیات هوای نفس، روح را به زنجیر میکشد! اما، در بهشت هیچ آزار و اذّیتی وجود ندارد و لذات جسمانی، همه موجب بهجت و سرور روح میشوند:
1- «جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوَابُ * مُتَّكِئِينَ فِيهَا يَدْعُونَ فِيهَا بِفَاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ وَشَرَابٍ» (ص، 50 و 51)
– باغهای جاويدان بهشتی كه درهايش به روی آنان گشوده است * در آنجا تكيه مىزنند [و] ميوههاى فراوان و نوشيدنى در آنجا طلب مىكنند.
2- «قُلْ أَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ» (آل عمران، 15)
– بگو: آيا شما را از چيزی آگاه كنم كه از اين (سرمايه های مادی)، بهتر است ؟ برای كسانی كه پرهيزكاری پيشه كردهاند، (و از اين سرمايهها، در راه مشروع و حق و عدالت، استفاده میكنند،) در نزد پروردگارشان (در جهان ديگر)، باغهايی است كه نهرها از پای درختانش میگذرد، هميشه در آن خواهند بود، و همسرانی پاكيزه، و خشنودی خداوند (نصيب آنهاست). و خدا به (امور) بندگان، بيناست.
عذابهای جسمانی در جهنم
در دنیا روح آدمی عذابهایی دارد که جسم با تمامی سلولها و عصبهایش آنها را درک نمیکند، مانند: درد دوری از محبوب [درد فراق] – غم از دست دادنها و یا نرسیدنها – اندوه (حُزن) و ترس (خوف) … و یا امید و ناامیدی؛ اما هر گونه اذّیت و عذاب جسمانی، روح را میآزارد، اگر چه در حدّ یک بیماریِ زودگذر باشد.
در محشر و جهنم نیز عذابهایی متوجه جسم میشوند که سبب عذاب مضاعف روح میگردند:
1- «حَتَّى إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ * وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (فصلت، 20 و 21)
– وقتی به آن [محشر] میرسند، گوشها و چشمها و پوستهای تنشان به اعمال آنها گواهی میدهند! * آنها به پوستهای تن خود میگويند: چرا بر ضد ما گواهی داديد؟ آنها جواب میدهند: همان خدائی كه هر موجودی را به نطق در آورده ما را گويا ساخته، و او شما را در آغاز آفريد و بازگشتتان به سوی او است.
2- «ثُمَّ إِنَّكُمْ أَيُّهَا الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ * لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ * فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ * فَشَارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ * فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِيمِ» (الواقعة، 51 تا 55)
– آنگاه شما اى گمراهان دروغپرداز * قطعاَ از درختى كه از زقوم است خواهيد خورد * و از آن شكمهايتان را پُر میکنید * و روى آن، از آب جوش مىنوشيد * [مانند] نوشيدن اشتران تشنه.
نتیجه
در قرآن مجید، دهها آیه، به معاد جسمانی و برانگیخته شدن همین جسم وجود دارد؛ منتهی نه با ویژگیهای طبیعی، مادی و دنیوی؛ بلکه با ویژگیهای لازم برای حیات اخروی. به عنوان مثال: هیچ پیرمرد و یا پیرزنِ مؤمنی، به صورت کهنسال، با صورتی چروکیده، قدی خمیده، زانوهایی از کار افتاده، چشمهای نابینا و گوشهای ناشنوا شده و دستانی لرزان و … وارد بهشت نمیشود، بلکه همه رعنا، سالم و زیبا وارد بهشت میشوند، چنان که هیچ مؤمنی بیسواد، بیمعرفت (شناخت) و بدون علوم قرآنی وارد بهشت نمیشود؛چرا که بهشت که جای نادانان نیست؛ بلکه در برزخ، تحت تعالیم قرار میگیرند.
در جهنم نیز کسی به صورت پیرمرد یا پیرزنی که فرتوت شده، قلبش سکته زده، مغزش از کار افتاده و … وارد نمیشود؛ اما همه روسیاه، زشت، کریه و متعفن میباشند.
مشارکت و همافزایی – پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.
