پرسش:
عمر حضرت نوح ۹۵۰ سال ذکر شده، این عمر نبوت است یا عمر کامل حضرت میباشد؟ آیا این عمر برای همۀ مردم آن زمان آنقدر طولانی بود یا فقط عمر حضرت نوح؟ فرزند و همسر حضرت نوح چطور؟
پاسخ:
در ابتدا توجه داشته باشید که اطلاعات تاریخی ما درباره این گونه موضوعات، بسیار اندک است و تنها راه ما برای پاسخ دادن به این سؤالات، روایات است.
عمر حضرت نوح
خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلی قَوْمِهِ فَلَبِثَ فیهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسینَ عاماً».(۱) یعنی: «به راستی، نوح را به سوی قومش فرستادیم، پس در میان آنان نهصد و پنجاه سال درنگ كرد». اما مفسران در تفسیر این آیه اختلاف دارند که آیا عدد ۹۵۰ سال، همه سنّ حضرت نوح است یا فقط مدّت نبوّت و فعالیت تبلیغی او در میان قومش بوده است. روایات نیز در این باره دو دستهاند:
یک دسته روایات، عمر حضرت نوح را بسیار بیش از ۹۵۰ سال دانستهاند، هرچند اعداد متفاوتی در این روایات به چشم میخورد: ۱۴۵۰ سال، ۲۳۰۰ سال، ۲۴۵۰ سال یا ۲۸۰۰ سال.(۲) بخشی از این مقدار، مربوط به قبل از نبوت، بخشی مربوط به دوران نبوت و تبلیغ و بخشی نیز مربوط به بعد از طوفان و فرود آمدن از کشتی بوده است.
طبق روایات دسته دوم، عمر نوح همان ۹۵۰ سال بوده؛ به این صورت که در ۴۸۰ سالگی به نبوت رسید، ۱۲۰ سال مردم را دعوت کرد و آن گاه خدای متعال او را مأمور به ساختن کشتی نمود و ۶۰۰ ساله بود که طوفان شروع شد و پس از طوفان نیز ۳۵۰ سال دیگر زیست.(۳)
مضمون دستۀ دوم روایات تقریباً منطبق با گزارش تورات است؛ اما تعبیر «لَبِثَ فی قَومِهِ» ظهور در این دارد که نوح ۹۵۰ سال در میان قوم خود تلاش کرده، نه اینکه به این مقدار عمر کرده باشد. بر این اساس، از ظاهر آیه میتوان این احتمال را تقویت کرد که عمر نوح (علیهالسلام) بیش از ۹۵۰ سال بوده است.
عمر فرزندان و قوم نوح
حال اگر روایات دسته دوم را بپذیریم و عمر نوح را مجموعاً ۹۵۰ سال در نظر بگیریم، با توجه به فاصلۀ ۳۵۰ سال بین طوفان و وفات حضرت نوح (طبق روایات دستۀ دوم)، و با توجه به اینکه سه فرزند نوح به نامهای سام، حام و یافث در کشتی همراه پدر بودند و بعد از پدر نیز زنده بودهاند و نوح سام را وصی خود قرار داد، میتوان نتیجه گرفت که آنان نیز نسبت به مردم روزگار ما عمر طولانی داشتهاند و دست کم ۴۰۰ سال زیستهاند.
اما اگر به روایاتی اعتماد کنیم که طبق آنها نوح بعد از طوفان، ۵۰۰ سال یا ۷۰۰ سال زیسته، ناچاریم بپذیریم که عمر فرزندان نوح در هنگام درگذشت پدر، بسیار بیش از این بوده (یعنی ۵۰۰ سال یا ۷۰۰ سال) و البته آنان بعد از پدر نیز سالها زنده بودهاند.
نیز طبق روایتی، بین نوح و آدم (علیهالسلام) ۲۲۴۲ سال فاصله بوده(۴) و با توجه به اینکه نوح را دهمین یا نهمین فرزند از نسل آدم دانستهاند، فاصلۀ هر نسل به طور متوسط، ۲۲۰ تا ۲۵۰ سال بوده است. در روایتی نیز تصریح شده است که افراد قوم نوح ۳۰۰ سال عمر میکردهاند.(۵)
شیخ صدوق برای دفع شگفتی از عمر طولانی حضرت مهدی (عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) روایاتی را گرد آورده که نشان میدهند برخی از پیامبران نیز عمری طولانی داشتهاند. برای نمونه، طبق روایتی که امام صادق(ع) از رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) نقل کرده، عمر برخی از پیامبران چنین بوده است: حضرت آدم ابوالبشر ۹۳۰ سال، ابراهیم ۱۷۵ سال، اسماعیل ۱۲۰ سال، اسحاق ۱۸۰ سال، یعقوب ۱۲۰ سال، یوسف ۱۲۰ سال، موسی ۱۲۶ سال، هارون ۱۳۳ سال، داوود ۱۰۰ سال و فرزندش سلیمان ۷۱۲ سال.(۶)
حال اگر همین مطالب را مبنایی برای محاسبۀ میانگین سن مردمان آن روزگاران بدانیم، میتوانیم بگوییم عمر طولانی، اختصاصی به حضرت نوح نداشته و دیگر همعصران او نیز عمری طولانی داشتهاند؛ هرچند ممکن است طول عمرشان به اندازۀ نوح نبوده باشد. چنانكه نقل شده فرشته مرگ هنگام ستاندن جان نوح به او گفت: «ای كسی كه كه در بین فرزندان آدم از همه بیشتر عمر كردی! دنیا را چگونه یافتی؟». این نشان میدهد که عمر حضرت نوح استثنایی بوده است.
خلاصه اینکه: آنچه با قطع میتوان گفت، این است که حضرت نوح دست کم ۹۵۰ سال زیسته و بالاترین عدد برای عمر ایشان ۲۸۰۰ سال ذکر شده است. عمر دیگر افراد نیز در آن دوران، هرچند به اندازۀ عمر نوح نبوده، نسبت به زمان ما بسیار طولانی بوده است.
پینوشتها
۱ سوره عنکبوت، آیه ۱۴.
۲ مسعودی، اثبات الوصیة، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۳ ق، ج۱، ص۳۳.
۳ به لینک زیر مراجعه کنید:
http://www.islamquest.net/fa/archive/fa97558
۴ مسعودی، اثبات الوصیة، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۳ ق، ج۱، ص۳۳.
۵ همو، همان جا. نیز: صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ ق، ج۲، ص۵۲۳، روایتی از امام صادق(ع).
۶ صدوق، همان جا، ص۵۲۳ ۵۲۴.
