در سال ۳۶ هجری قمری، اندکی پس از به خلافت رسیدن امام علی، گروهی از مخالفان ایشان که به «ناکثین» معروف شدند، در بصره گرد هم آمدند. این گروه شامل افرادی مانند طلحه و زبیر بود که پیشتر با امام علی بیعت کرده بودند، اما بعداً از ایشان روی گرداندند. آنها با هدف بازپسگیری قدرت و مقابله با حکومت امام علی، به بصره حمله کردند. عثمان بن حنیف، والی بصره که از سوی امام علی منصوب شده بود، در برابر این حمله مقاومت کرد، اما به دلیل تعداد کم نیروهایش، نتوانست در برابر ناکثین ایستادگی کند. این واقعه در ماه ربیعالثانی یا جمادیالاولی سال ۳۶ هجری قمری رخ داد.
منبع: تاریخ الطبری جلد: ۴ صفحه: ۴۷۴
فتح بصره و بیرون راندن عثمان بن حنیف
ناکثین با حمله به بصره، توانستند کنترل شهر را به دست بگیرند. آنها عثمان بن حنیف را از مقامش عزل کرده و او را از شهر بیرون راندند. این واقعه به عنوان یکی از نخستین درگیریهای داخلی در تاریخ اسلام شناخته میشود که نشاندهنده اختلافات عمیق میان مسلمانان پس از رحلت پیامبر اسلام بود. ناکثین پس از فتح بصره، تلاش کردند تا پایگاه خود را تقویت کرده و برای مقابله با امام علی آماده شوند. این جنگ زمینهساز نبرد جمل شد که یکی از مهمترین جنگهای داخلی در تاریخ اسلام به شمار میرود.
منبع: تاریخ الطبری جلد: ۴ صفحه: ۴۷۴
اهمیت و تأثیر این واقعه
جنگ ناکثین با عثمان بن حنیف و فتح بصره، نقطه عطفی در تاریخ اسلام بود. این واقعه نه تنها نشاندهنده اختلافات سیاسی و مذهبی میان مسلمانان بود، بلکه آغازگر دورهای از درگیریهای داخلی شد که تأثیرات عمیقی بر جامعه اسلامی گذاشت. این جنگ همچنین نشان داد که چگونه بیعتشکنی و رویگردانی از امام معصوم میتواند به تفرقه و جنگ داخلی منجر شود. فتح بصره توسط ناکثین، زمینه را برای نبرد جمل فراهم کرد که در آن امام علی به مقابله با طلحه، زبیر و عایشه پرداخت.
منبع: تاریخ الطبری جلد: ۴ صفحه: ۴۷۴
منابع
جمعبندی و خلاصه سازی توسط هوش مصنوعی
فقتلوهم، و جمع الله عز و جل كلمه اهل البصره على ما اجمع عليه الزبير و طلحه، فإذا قتلنا بثارنا وسعنا العذر و كانت الوقعه لخمس ليال بقين من
